Jako pierwiastek, ozon to bardzo niestabilny, pospolity gaz, czasami nazywany trójatomowym lub polimerycznym tlenem. Jest wytwarzany przez przepuszczanie tlenu przez wyładowanie wysokiego napięcia. Ozon (03) to naelektryzowany tlen (O2) niezależnie od techniki używanej do jego wytworzenia. Ozon jest alotropową formą tlenu: jest to tlen w najbardziej aktywnym stanie. Ma zdolność utleniania związków organicznych.
Ozon wykorzystywany w celach medycznych wytwarzany jest w specjalnym urządzeniu. Za pomocą promieni ultrafioletowych lub przy użyciu wyładowań elektrycznych tlen rozszczepia się na pojedyncze atomy. Te ostatnie łączą się następnie ze sobą, tworząc ozon, czyli trójatomową cząsteczkę tlenu O3.
Gaz jest bezbarwny (choć niektórzy nazywają go błękitnym), ma gryzący zapach. Naturalnie występuje w atmosferze na wysokości około 30 km. nad ziemią. Powstaje tam z tlenu na skutek wyładowań elektrycznych oraz promieniowania słonecznego. Jego charakterystyczny zapach wyczuwalny jest czasem w powietrzu po burzy. Największa część gazu – ok. 90% znajduje się w stratosferze na wysokości pomiędzy 20 a 50 km, tworząc warstwę zwaną ozonosferą.
Warstwa ozonu w atmosferze chroni organizmy żywe, w tym człowieka, przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. Ozon występuje w ilości mniejszej niż 20 μg/m3 przy powierzchni Ziemi w stężeniach bezpiecznych dla żywych organizmów.
Ozon około 10 razy lepiej rozpuszcza się w wodzie niż tlen O2. Jego cząsteczka O3 jest nietrwała. Okres połowicznego rozkładu wynosi tylko 20-50 minut w powietrzu (tym dłużej, im niższa jest temperatura powietrza) i 1-10 minut w wodzie. Szybko się wtedy rozpada na tlen (O2) i jednoatomowy (O), który jest bardzo silnym utleniaczem, silniejszym niż tlen dwuatomowy
Tlen jest jedynym gazem, który odbiera i zatrzymuje energię elektryczną. Robiąc to, staje się niezwykle aktywny i stara się łączyć ze wszystkimi innymi substancjami. Lista substancji obojętnych na ozon jest bardzo krótka i obejmuje szkło, teflon, kynar, silikon i złoto. Dlatego każdy generator ozonu i sprzęt pomocniczy muszą składać się wyłącznie z tych substancji.
Przy pewnych wysokich stężeniach ozon ma toksyczne działanie na drogi oddechowe człowieka. Ma to miejsce na przykład, gdy jest obecny w smogu. Dlatego przy ozonowaniu pomieszczeń nie wolno w nich przebywać. Jednak naukowcy odkryli, że umiejętne postępowanie z ozonem nie tylko nie szkodzi zdrowiu, ale ma dla niego zbawienne znaczenie. Ten gaz stosowany jest zewnętrznie, wdmuchiwany do jam ciała, ale też w odpowiednich dawkach i odstępach czasowych podawany jest dożylnie.
W zastosowaniach medycznych gaz wytwarzany z tlenu klasy medycznej podawany jest w precyzyjnych dawkach terapeutycznych, ale nigdy przez inhalację.
